In gesprek over drugsgebruik: tips voor jeugdprofessionals van ervaringsdeskundigen Stan en Jochem
In gesprek over drugsgebruik: tips voor jeugdprofessionals van ervaringsdeskundigen Stan en Jochem
Er zijn genoeg redenen te bedenken om niet te praten over alcohol- of drugsgebruik. Denk bijvoorbeeld aan schaamte, de angst voor een stigma, uitsluiting uit een vriendengroep of de gedachte ‘misschien gaat het uit zichzelf wel weer over’.Praten is de eerste stap. Maar wat kun je wel en niet zeggen? En hoe zet je je professionele waarden tegenover je persoonlijke waarden? Stan van Kampen (Jongerenwerker Onis Welzijn) en Jochem Zwerus (Allround jeugd- jongerenprofessional) geven waardevolle tips om in gesprek te gaan met jongeren over drugsgebruik.
Tip 1: ga open in gesprek
Stan en Jochem spreken uit ervaring over deze situatie en vertellen hoe je het gesprek het beste kunt starten. ‘’Probeer als eerst aan te voelen wat het ‘niveau’ is van de jongeren en zijn vriendengroep. Dat is lastig omdat jongeren in de pubertijd vaak dingen zeggen die haaks staan op wat ze zelf vinden (door groepsdruk) of de wereld nogal zwart wit zien.’’ Groepsdruk in deze leefwereld is dan ook een belangrijk punt. ‘’Ze papegaaien elkaar na, hebben het van anderen gehoord, via sociale media, of zeggen dingen die ze zelf niet menen om te shockeren. Daarnaast werkt het ook andersom gaan ze verder: jongeren die zeggen dat zij niks gebruiken, kunnen alsnog benieuwd zijn naar de mogelijkheden.’’ Als professional begeef je je soms op glad ijs: je krijgt al snel een vertekend beeld en trekt verkeerde conclusies.
Tip 2: wees geduldig
Als jeugdprofessional ben je verbaal sterk, een valkuil is dat je vanuit die verbale kracht jongeren wilt gaan overtuigen. ‘’We hebben geleerd dat het belangrijk is om langs de jongeren te gaan staan en vragen te stellen waarbij timing belangrijk is. Wees geduldig.’’ De uitgebreide kennis van de doelgroep, ontwikkelfase, middelengebruik, werkbare bestandsdelen, kennis van stoornissen, wetgeving en ervaringsverhalen dragen er uiteindelijk aan bij om het op hun ‘niveau’ bespreekbaar te maken. Vaker dan gemiddeld komt daar dan een vervolg (hulp)vraag uit waarbij de professionals kunnen informeren, begeleiden of actie warm kunt doorverwijzen. ‘’Accepteer dat, ook al zie jij tal van behoeften/zorgen, het soms nog niet de tijd is om het er over te mogen hebben, laat staan open te staan voor begeleiding of hulp.’’ In dat geval is het al heel goed dat het thema drugs gebruik op een gezonde (oordeel loze) manier is besproken volgens Stan en Jochem.
Tip 3: ga op zoek naar een rolmodel
In een gesprek met jongeren probeer je je eigen oordeel zo veel mogelijk van ondergeschikt belang te maken. Het gaat namelijk om de behoeften van die jongeren. Tijdens het gesprek stimuleren de professionals dat de jongeren zelf antwoord geven over de voor- en nadelen van drugsgebruik. Hierdoor gaan ze zelf nadenken over de korte en lange termijn gevolgen van gebruik, de rol van groepsdruk en vrienden, zelfbeeld en zelfontwikkeling en toekomstperspectief. ‘’Het grappige is dat wanneer het je lukt om aan te sluiten door enkel vragen te stellen, de jongeren vroeg of laat toch bepaalde vragen aan jou gaan stellen. Hij/zij wil dan van een rolmodel horen hoe je er zelf mee bent omgegaan. Dan heb je ze eigenlijk precies waar je ze hebben wilt: namelijk nieuwsgierig, benieuwd en geactiveerd om zelf na te willen denken.’’ Stan en Jochem merken dat bang maken voor de gevolgen averechts werkt. Ze leggen uit: ‘’We zijn huiverig voor enkel benoemen van wat er fout is aan drugsgebruik. Jongeren ondervinden vaak nog veel positieve effecten van drugs en zien het afwijzen als een persoonlijke afwijzing. Dat zijn allemaal factoren die we meenemen in gesprekken met jongeren.’’
Tip 4: stimuleer het maken van goede keuzes
Stan en Jochem kunnen persoonlijk niet meer positief vertellen over middelengebruik. ‘’De ervaring met het werken met jongeren/volwassenen en in privé een aantal negatieve situaties hebben gezien waarbij gebruik/handel en bijkomende criminaliteit een dusdanig negatieve rol speelden in de ontwikkeling van jongeren. Dit zorgt voor veel persoonlijk leed, negativiteit in het gezin en de directe omgeving, en gaat ten koste van de leefbaarheid/ veiligheid in de wijk of stad.’’ Aan de andere kant kijken ze daar op professioneel niveau compleet anders naar. ‘’We nemen dat natuurlijk mee in ons dagelijks werk, maar we accepteren dat jongeren daar nog niet zijn of daar in sommige gevallen ook nooit zullen komen.’’ De drive van deze heren zit in het vroeg signalering en vervolgens preventief te werken met jongeren en ouders. Samen met partners zoals Novadic-Kentron en initiatieven zoals SKIP zorgen zij ervoor dat jongeren in staat zijn om op den duur zelf gezonde keuzes te maken die bijdragen aan gezond opgroeien en daarbij risico’s ondervangen.
Houd onze LinkedIn-pagina in de gaten voor meer tips, informatie en (netwerk)bijeenkomsten rondom drugsgebruik bij jongeren.
